W Wielkiej Brytanii utrzymuje się znacząca przepaść w dystrybucji majątku, mimo że łączny majątek gospodarstw domowych osiągnął bezprecedensowy poziom. Najnowsza analiza Resolution Foundation podkreśla surową rzeczywistość: podczas gdy krajowe zasoby i indywidualne portfele aktywów znacznie wzrosły, zdolność gospodarstw domowych o niższych i średnich dochodach do awansu po drabinie ekonomicznej zmalała. Ten trend, napędzany czynnikami takimi jak inflacja cen aktywów i pogłębiająca się przepaść majątkowa między pokoleniami, sugeruje, że korzyści ekonomiczne w nieproporcjonalny sposób trafiają do osób już zamożnych, tworząc trudniejsze środowisko do akumulacji majątku dla większości.
Łączny majątek gospodarstw domowych w Wielkiej Brytanii osiągnął około 7,5-krotność dochodu narodowego w latach 2020-2022. Ten wzrost jest w dużej mierze przypisywany długiemu okresowi niskich stóp procentowych i silnemu wzrostowi cen aktywów, szczególnie w sektorach nieruchomości i emerytur. Jednak to ogólne rozszerzenie nie przełożyło się na bardziej sprawiedliwą dystrybucję. Raport wskazuje, że nierówność majątkowa pozostaje stosunkowo stała od lat 80., a najbogatsza dziesiąta część gospodarstw domowych konsekwentnie posiada około połowy całego majątku narodowego. W ujęciu konkretnym, przeciętna osoba dorosła z najwyższego decyla majątkowego posiadała około 1,3 miliona funtów więcej aktywów niż osoba ze średniego decyla w okresie 2020-2022.
Znacząca część, szacowana na 60%, wzrostu średniego majątku rodzinnego w okresie pandemii, jest przypisywana „pasywnym zyskom” – wzrostowi wartości aktywów. Zyski te z natury faworyzują osoby, które już posiadają znaczne aktywa nieruchomościowe i emerytalne, tym samym pogłębiając istniejące dysproporcje majątkowe. Skala wyzwania dla tych, którzy chcą budować majątek wyłącznie poprzez pracę, jest znaczna. Przeciętny pracownik zatrudniony na pełny etat w Wielkiej Brytanii musiałby teoretycznie oszczędzać cały swój dochód przez 52 lata, aby zgromadzić majątek porównywalny z majątkiem osoby z najbogatszych 10%. Podkreśla to pogłębiającą się przepaść między dochodem a akumulacją majątku, co utrudnia jednostkom poprawę swojej sytuacji finansowej wyłącznie poprzez sumienne oszczędzanie.
Rozbieżność w majątku jest szczególnie widoczna w Londynie, gdzie najbogatsza dziesiąta część gospodarstw domowych posiada 12-krotność majątku gospodarstwa medianowego, co jest wskaźnikiem znacznie przekraczającym ten w innych regionach, takich jak Południowo-Wschodni, gdzie wynosi on 3,9-krotności. Ta ekstremalna koncentracja bogactwa w stolicy jest w znacznym stopniu kształtowana przez dynamikę rynku nieruchomości. Posiadanie nieruchomości stanowi potężny motor wzrostu majątku dla obecnych właścicieli, jednocześnie podnosząc barierę wejścia dla potencjalnych nabywców, którzy nie mają wsparcia rodzinnego ani znaczących spadków.
Okres obejmujący pandemię dostarczył unikalnego spojrzenia na finanse gospodarstw domowych. Chociaż produkcja gospodarcza spadła, a godziny pracy skurczyły się, ogólny bilans gospodarstw domowych uległ poprawie średnio. Było to częściowo spowodowane środkami wsparcia dochodów ze strony rządu i ograniczeniem możliwości wydatków dyskrecjonalnych. W rezultacie wskaźnik oszczędności gospodarstw domowych osiągnął rekordowy poziom 25% w drugim kwartale 2020 roku. Jednak ta poprawa nie była jednolita. Gospodarstwa domowe o niższych dochodach odnotowały znacznie mniejsze wzrosty oszczędności, zyskując około 80 funtów, w porównaniu do 4200 funtów dla osób z czołówki. Ponadto, w latach 2019-2020 i 2021-2022, 7% rodzin z najniższego kwintyla dochodów, które wcześniej nie miały zaległości, zaczęły mieć problemy z płatnościami rachunków, co nie było obserwowane wśród rodzin o średnich lub wyższych dochodach.
Wiek odgrywa kluczową rolę w akumulacji majątku, a przepaść majątkowa między pokoleniami znacznie się pogłębiła. Różnica w typowym majątku posiadanych przez osoby w wieku wczesnych sześćdziesiątych i wczesnych trzydziestych lat podwoiła się między połową lat 2000. a erą pandemii, wzrastając z 135 000 funtów do 310 000 funtów w ujęciu realnym. W przeciwieństwie do tego, osoby obecnie w wieku wczesnych trzydziestych lat odnotowały jedynie niewielki realny wzrost majątku w porównaniu do swoich rówieśników z połowy lat 2000., wynoszący około 8 000 funtów. Wskazuje to na trend, w którym starsze pokolenia gromadzą majątek w szybszym tempie, co utrudnia młodszym pokoleniom zniwelowanie przepaści majątkowej. Analiza sugeruje również ograniczoną mobilność majątkową, przy czym większość osób pozostaje w jednym decylu swojej początkowej pozycji majątkowej w ciągu czteroletniego okresu, nawet po uwzględnieniu akumulacji majątku związanej z wiekiem.
Wyniki tego raportu dostarczają kluczowych spostrzeżeń dla decydentów, przedsiębiorstw i gospodarstw domowych. Dla urzędników rządowych rozważających politykę fiskalną, dystrybucja majątku jest równie ważna jak jego całkowita wielkość. Dla przedsiębiorstw, utrzymująca się „zagadka konsumpcji” – dlaczego zamożniejszy naród może nadal wykazywać kruche wydatki konsumpcyjne – jest rozjaśniona przez te trendy w dystrybucji majątku. Dla gospodarstw domowych kluczowe przesłanie jest takie, że aktywa generują dalsze aktywa, a bez dostępnych ścieżek do posiadania domu, przekształcanie pracy w trwałe bezpieczeństwo finansowe staje się coraz trudniejsze. Resolution Foundation proponuje rekomendacje, takie jak ułatwianie bezpiecznego i przystępnego cenowo posiadania domu oraz rozszerzanie uczestnictwa w programach emerytalnych. Chociaż te środki mogą nie zlikwidować całkowicie znaczącej przepaści majątkowej, mogą potencjalnie uczynić ścieżkę do stabilności finansowej bardziej osiągalną dla szerszego segmentu populacji.
Karolina jest specjalistką w dziedzinie raportowania rynków finansowych, a jej praca koncentruje się na precyzyjnym przekazywaniu najnowszych informacji o zmianach w sektorze biznesowym. Ukończywszy studia z zakresu administracji biznesowej, od lat tworzy teksty, które pomagają w lepszym zrozumieniu złożonych mechanizmów funkcjonowania gospodarki. Jej rzetelne i przystępne analizy przyciągają zarówno ekspertów, jak i osoby zainteresowane ekonomią.