Prezydent Donald Trump zainicjował znaczącą propozycję polityczną, opowiadającą się za bezpłatnym tranzytem dla wszystkich amerykańskich statków, zarówno handlowych, jak i wojskowych, przez Kanały Panamski i Sueski. Dyrektywa ta, mająca potencjalnie zaoszczędzić amerykańskim firmom znaczące roczne koszty, wynika z twierdzenia Prezydenta o fundamentalnej roli Ameryki w istnieniu tych kluczowych szlaków morskich.
Konsekwencje ekonomiczne i strategiczne
Prezydent publicznie ogłosił ten cel za pośrednictwem Truth Social, stwierdzając: „Amerykańskie statki, zarówno wojskowe, jak i handlowe, powinny mieć możliwość podróżowania, bezpłatnie, przez Kanały Panamski i Sueski! Te kanały nie istniałyby bez Stanów Zjednoczonych Ameryki.” Powierzył Sekretarzowi Stanu Marco Rubio formalizację i wdrożenie tej zmiany polityki.
Stawka finansowa jest znaczna. Kanał Panamski, będący główną arterią globalnego handlu, w roku fiskalnym 2023 obsłużył około 14 000 tranzytów, generując około 3,3 miliarda dolarów przychodów z opłat, zgodnie z danymi Urzędu Kanału Panamskiego i Departamentu Transportu USA. Co istotne, statki pod banderą USA lub obsługiwane przez USA stanowią około 70% tego ruchu. Armatorzy ponoszą znaczne koszty, przy typowych opłatach wynoszących od 200 000 do 450 000 dolarów za przeprawę, a czasem przekraczających 500 000 dolarów dla specjalistycznych jednostek, takich jak gazowce LNG.
Podobnie, Kanał Sueski stanowi kluczowy szlak, przy czym Egipski Urząd Kanału Sueskiego odnotował rekordowe przychody w wysokości 9,4 miliarda dolarów w 2023 roku. Ta kwota została wzmocniona przez zwiększony ruch statków z USA i Europy, częściowo z powodu zakłóceń na Morzu Czerwonym.
Kontekst geopolityczny
To dążenie do swobodnego przepływu jest zgodne z szerszymi strategicznymi działaniami USA. W odpowiedzi na ataki Huti na żeglugę w pobliżu podejścia do Kanału Sueskiego, administracja Trumpa zezwoliła na uderzenia wojskowe na cele Huti w Jemenie, począwszy od początku 2025 roku. Urzędnicy Pentagonu opisują te operacje jako mające na celu „trwałe przywrócenie wolności żeglugi”, umieszczając je w ramach szerszej strategii przeciwdziałania wpływom Iranu.
W Ameryce Środkowej administracja skupia się również na zabezpieczeniu strefy Kanału Panamskiego przed postrzeganym chińskim ekspansjonizmem. Sekretarz Obrony Pete Hegseth ogłosił niedawno wzmocnione partnerstwo bezpieczeństwa między USA a Panamą. Kluczowym elementem jest memorandum zapewniające priorytetowy i bezpłatny przepływ („pierwszy i bezpłatny”) dla amerykańskich okrętów wojennych i jednostek wsparcia przez kanał, co wzmacnia jego strategiczne znaczenie.
Tło historyczne i potencjalne korzyści
Stany Zjednoczone mają głębokie historyczne powiązania z Kanałem Panamskim. Jego budowa, zainicjowana przez prezydenta Theodore’a Roosevelta i ukończona w 1914 roku po znaczącym wysiłku i wsparciu USA dla niepodległości Panamy, była wielkim amerykańskim osiągnięciem. Chociaż kontrola operacyjna została przekazana Panamie w 1999 roku na mocy Traktatów Torrijos-Carter, kanał pozostaje niezbędny dla handlu USA. Drastycznie skraca drogę między Wschodnim Wybrzeżem USA a Azją, obsługując rocznie około 40% amerykańskiego ruchu kontenerowego.
Propozycja prezydenta Trumpa, jeśli zostanie zrealizowana, mogłaby przynieść bezpośrednie korzyści ekonomiczne kluczowym amerykańskim sektorom przemysłu, w tym energetyce, rolnictwu i produkcji, które w dużym stopniu zależą od morskich szlaków handlowych. Konkretne metody, które Sekretarz Rubio może zastosować – czy to negocjacje dyplomatyczne, nacisk ekonomiczny, czy nowe umowy dwustronne z Panamą i Egiptem – nie zostały jeszcze ustalone.
Michał posiada wykształcenie ekonomiczne oraz wieloletnie doświadczenie w branży finansowej. Jako ekspert od analiz rynkowych i polityki fiskalnej, z pasją opisuje zjawiska gospodarcze zarówno na poziomie lokalnym, jak i międzynarodowym. Jego artykuły cechuje dogłębna analiza oraz bezstronność, co sprawia, że jest cenionym autorytetem wśród czytelników serwisu.